Danskeveldet førde til at det norrøne skriftmålet gjekk til grunne i Noreg. Men det norske talemålet levde vidare i dei norske målføra:
Medens Tid og Omstendigheder, som før er sagt, gjorde den Kjøbenhavnske Dialekt herskende hos os, opbevaredes og dyrkedes dog vort Nationalsprog i Bondens Hytter i vore Dale og paa vore Strande; lad end være, at dette ikke er Tilfældet med alle Distrikter i lige Grad. At Tiden ogsaa har havt sin Virkning paa Almuesproget, er naturligt; men naar man betænker, hvor vide vort Lands Befolkning er adspredt, hvor lang Tid Sproget ikke blev skriftligen dyrket, samt flere, forhen berørte Omstændigheder; – saa maa man ansee det for noget Stort, at denne National-Eiendom endnu i saapas Stand kan overleveres os […].
{Ivar Aasen: Frå Om vort Skriftsprog frå januar 1836, prenta fyrste gongen i Syn og Segn i 1909. Her sitert frå Skrifter i samling, Gyldendal Norsk Forlag, Oslo 1996, del III, s. 9.}
Ivar Aasen meinte at landsmålet er eit eige språk, nærskyldt, men likevel ulikt dansk og svensk.
På grunnlag av eit samanliknande studium av dei norske målføra rekonstruerte han det norske skriftmålet som ein klassisk standard for dei. Det fekk namnet landsmål (i 1929 endra til nynorsk), og i striden for nasjonal, sosial og kulturell frigjering tok folk det i bruk. Å reisa og tryggja dette målet som nasjonalt mål er den norske målreisingstanken.
I arbeidet sitt med å laga denne klassiske standarden la han til grunn at «Sprogformen bør kun være een.»
{Ivar Aasen: Brev og dagbøker, band II. Ved Reidar Djupedal, Det Norske Samlaget, Oslo 1958, s. 298.}
I § 399 i Norsk Grammatik skriv han:
Den skriftlige Form bør være den fuldkomneste, reneste og værdigste Form av Folkets Tale. Den virkelige Talebrug bliver naturligviis at følge, forsaavidt den enten stemmer overeens med det gamle Sprog eller ialfald staar i Samklang med de gamle Regler.
Når eit språk skal normerast for fyrste gong, lyt ein sjølvsagt fylgja det aktuelle talemålet so tett som råd, men når det fyrst er normert og teke i bruk, so får skriftmålet ei sjølvstendig tyngd, som i sin tur kan påverka talemålet.
Gustav Indrebø har gjort greie for normeringsmåten til Aasen slik:
Danskt skriftmål var knytt til ein dialekt: den velseda danske riksmålstala. Difor var det mogelegt – i minsto teoretisk sét – at skriftmålet i Danmark kunde retta seg ljodrett etter denne eine godkjende riksmålstala. Men «landsmaalet» som Aasen vilde reisa, skulde vera skriftlegt uttrykk samstundes for mange dialektar; då vart eit ålment krav om fonetisk skrivemåte umogelegt. Landsmålet kunde vera fonetisk etter heile talemåls-grunnlaget sitt i dei tilfelle då alle dialektane fylgdest anten med at dei hadde halde likt på gamle sermerkje, eller med at dei hadde teke ved nyovringar radt likt. I alle andre tilfelle, når dialektane sprikte ifrå kvarandre, laut fyreloga verta å finna so laglegt sams skrift-uttrykk som mogelegt for dei ymse dialektane, trass i at skrivemåten ikkje kunde vera ljodtrugen imot noko einskild-målføre. Dei laut finna skrivemåtar som var laglege med at dei var typeformer og gjorde rett mot systemet i målføri (ljod- og bøygningsssystemet) so vida som mogelegt. Og då synte det seg at i mangfaldige tilfelle var dei historiske grunnformene, som notid-målføri hadde greina seg ut ifrå, beste typeformene, d. e. dei mest vidtfemnande organiske samlingsformene.
{Gustav Indrebø: Norsk målsoga, Bergen 2001, s. 472.}
Då landsmålet fekk sterk framgang i fyrstninga av 1900-talet, sette styresmaktene i verk tiltak for å hindra at landet skulle verta språkkløyvt, og me fekk den sokalla tilnærmingspolitikken. Den gjekk ut på at landsmålet og riksmålet gjennom offentleg styring gradvis skulle nærma seg kvarandre med sikte på samansmelting til eitt mål i framtida. Rettskrivingsreformene i 1917, 1938 og 1959 hadde dette for auga. Denne politikken førde til sterk motstand både på nynorsksida og riksmåls-sida.
Riksmålsrørsla kunne stø seg på samfunnklassar som var mektige nok til å raka bokmålet ut or denne smeltedigelen. Striden deira mot samnorsk vart i 1981 langt på veg kruna med siger då Stortinget vedtok Stortingsmelding nr. 100 (1980–81) Endringer i rettskrivningen og læreboknormalen for bokmål.
Etter dette var tilnærmingspolitikken i praksis stogga, og i 2002 vart han offisielt skrinlagd då Stortinget tok bort den sokalla tilnærmingsparagrafen i lov om Norsk språkråd.
Bokmålsseksjonen i Norsk språkråd smidde medan jarnet var varmt. I den nye bokmålsrettskrivinga, som tok til å gjelda den 1. juli 2005, er ei rekkje tilnærmingsformer strokne, skiljet mellom hovudformer og sideformer er fjerna, og riksmålformer som syv, bygget og trykket er tekne inn. Dessutan er -en og -a (jenten/jenta) jamstelte fullt ut i hokjønn bunden form eintal og -ene og -a i inkjekjønn bunden form fleirtal (barnene/barna). Det står no att berre minimale skilnader mellom riksmålsnormalen og det som gjerne vert kalla moderat bokmål.
I motsetning til riksmålsrørsla hadde ikkje nynorskfolket mektige støttespelarar og samfunnsklassar bakom seg. Noregs Mållag gjekk imot 1938-rettskrivinga på to landsmøte på rad, og det førde til at tilnærminga vart moderert ein del. Men 1938-rettskrivinga nedgraderte i-målet til klammeformer, og det var eit teknokratisk overgrep. Dette medverka til indre strid og kløyving i målrørsla. Men dersom ein heldt seg til hovudformene i 1938-normalen og i tillegg systematisk valde dei klassiske formene der det var valfridom, må det kunna hevdast at nynorsken då i hovudsak framleis stod på sin eigen grunn.
Det var fyrst i 1959 at tilnærminga for alvor skaut fart. Makttilhøvet mellom nynorsk og bokmål gjorde at det fyrst og fremst var nynorsken som laut nærma seg bokmål, medan bokmålet stod i ro.
I ei fråsegn frå fleirtalet i nynorskgruppa i nemnda som la fram 1959-ombota, heiter det:
Vi er leie for at bokmålsgruppa på si side ikkje har kunna gå lenger i tilnærming enn tilfellet er. Som tilrådinga syner, blir det i bokmålet nære på status quo. […] Tilnærminga må ikkje skje på ein slik måte at det kjennest som det berre er det eine målet som lempar seg. Stillinga i bokmålet har derfor også gjort vårt arbeid med nynorsken vanskelegare. Slik alt ligg til, meiner vi likevel at læreboknormalen for nynorsk representerer eit rimeleg og forsvarleg steg på tilnærmingsvegen. Og vi oppmodar alle som nyttar nynorsk, til å slutte opp om den nye læreboknormalen, og såleis på si side stø den tilnærming og samvokster som Norsk språknemnd etter sitt mandat skal fremja.
{Vedlegg 4 til Framlegg til læreboknormal 1957. Fra Norsk språknemnd, Oslo 1957, s. 125.}
Sigurd Kolsrud, nynorskprofessor frå Oppland, og Per Thorson, dosent, seinare professor, i nordisk målvitskap frå Rogaland, gjekk ut or nemnda av di dei ikkje kunne ta medansvar for det som var gjort med nynorsken.
Mylderet av former og skrivemåtar i nynorsken i dag er altso eit resultat av eit språkpolitisk eksperiment som havarerte. I internasjonal samanheng er det ein raritet.
Dialektreisinga frå om lag 1970 og utetter var ein kveik for målreisinga. Men det ser ut til at dialektreisinga òg har medverka til ei dreiing mot ein målpolitisk individualisme:
Denne individualismen ser ut til å gå ut frå at alle har trong for å kunna forma ei personleg rettskriving basert på sin eigen tale, og at denne talen er eit stabilt målføre med solid ankerfeste og i ålmenn lokal bruk. Denne pårekna trongen vert nytta som argument for å ta inn i nynorskrettskrivinga språkdrag som fell saman med bokmål, og spørsmålet om bokmålspåverknad på talen vert ikkje drøft. Han overser at den nøytrale og ofte upersonlege språkbruken i omfang er mykje større enn den personlege, og at det er i møtet med den at mange skifter til det dominerande bokmålet.
Denne individualismen tilkjenner i liten grad skriftmålet ei viktig rolle som kontinuitets- og identitetsberar. Han overser at det er dei som skriv minst som mest treng ei tydeleg, enkel og stram norm som er lett å læra.
Han har òg gløymt einskapsprinsippet og samlingsformprinsippet som Aasen bygde på, og er soleis med og gjer styrken til nynorsken om til veikskap med å opna opp for at nynorsken vert løyst opp i sprikjande idiolektar.
For jamvel om Stortinget sette ein offisiell stoggar for tilnærmingspolitikken i 2002, og jamvel om det heldt fast ved prinsippet om sjølvstendig normering av nynorsk og bokmål då Stortingsmelding nr. 35 (2007–2008) Mål og meining var føre den 28. april 2009, og jamvel om Stortinget gav Språkrådet klarsignal til å laga ei tydeleg, enkel og stram norm for nynorsk, utan sideformer, – so vart resultatet av arbeidet til Riise-nemnda ei norm som korkje er tydeleg, enkel eller stram, men tvert om ei opning for større tilnærming til bokmål enn nokon gong i norsk målsoge.
Riise-normalen, som vil tillata Pål liker å svømme attmed Pål likar å symja, er ikkje ein normal for ei framtid med nynorsk som sjølvstendigt språk, men snarare ei gangbru over til bokmål.
Kulturdepartementet har godkjent denne normalen som offisiell nynorsknormal frå 1. august 2012. Dei som meiner at nasjonalspråket nynorsk kan kløyvast opp i regionale variantar og opna opp for bokmålspåverknad samstundes som ein tek opp kampen mot bokmålshegemoniet, ser ut til å ha vunne fram.
Det er ingen ting som tyder på at dei har rett. Dei som trur på denne strategien, har no hatt femti år på seg til å få framgang. Men i dei områda der desse oppfatningane truleg har hatt størst oppslutning, har nynorsken gjenge jamt attende og er no praktisk tala utrudd som samfunnsberande språk i dag.
Trass i hundre og femti års målreising er bokmålsdominansen no so sterk at han trugar nynorsken på livet. I boka Konfrontasjoner skriv professor Brit Mæhlum mellom anna:
[…] den primære, mest vitale påvirkningsinstansen i disse prosessene synes å være et sørøstnorsk, bokmålsnært talemål; et talemål som i kraft av sin status som en ukodifisert standard fungerer som et landsdekkende, språklig «overrislingsanlegg».
{Brit Mæhlum: Konfrontasjoner, Novus forlag, Oslo 2008, s. 53.}
[Standardtalemålet vil fungere] som påvirkningsinstans overfor talemålet i byer som Stavanger, Bergen, Trondheim, Tromsø. Mens de mindre byene og tettstedene i disse storbyenes respektive regioner først og fremst vil bli influert direkte fra sin regionale «hovedstad». Dette er det grunnleggende prinsippet som langt på vei danner fundamentet for forestillingen om språklig regionalisering og regionale varieteter.
{Same staden, s. 50.}
De konkrete effektene av denne overrislingen er imidlertid, som vi har vært inne på, langt fra identiske overalt. Dét skyldes dels det enkelte geografiske områdes sosiokulturelle, politiske og historiske betingelser; betingelser som kan være helt avgjørende når det gjelder graden av mottakelighet versus «resistens» i forhold til impulser utenfra. Men ulikhetene skyldes også uten tvil de varierende lingvistiske forutsetningene som preger det aktuelle språkområdet; det vil si det lingvistiske «jordsmonnet» som særkjenner én landsdel fra en annen. Den effekten som et sørøstnorsk standardisert talemål har som potensiell påvirkningskraft i eksempelvis Rogaland, Sogn, Trøndelag eller Helgeland, vil sjelden eller aldri gi som resultat et talemål som er identisk med påvirkningskilden. […] Når derimot overrislingen er tilstrekkelig intens over enkelte østlandske områder, der den tradisjonelle dialekten lingvistisk sett ofte ligger nærmere standardtalemålet enn i de fleste andre regioner, kan resultatet av endringene bli et talemål som er mer eller mindre identisk med standarden, med få eller ingen av de opprinnelige lokale kjennemerkene bevart. Eksempler på slik mer gjennomgripende avdialektifisering er de siste årene dokumentert i blant annet Numedal, Hallingdal, Vang på Hedmarken og på Tynset.
{Brit Mæhlum: Konfrontasjoner, Novus forlag, Oslo 2008, s. 53–54.}
Språkendringar er ikkje naturlover. Brit Mæhlum avsluttar boka me har sitert frå, med å skriva at
samtlige av analysene i det foregående [er] forsøk på å avnaturalisere de språklige konfrontasjonene som er omhandlet: Her er det verken snakk om naturlige, logiske eller skjebnebestemte utviklingsforløp. Derimot er det en framheving av at nettopp kunnskap om disse mekanismenes historiske og politiske forutsetninger er et premiss dersom målsetningen er å utfordre de lingvistiske markedskreftene.
{Same staden, s. 199.}
G. W. F. Hegel skreiv i 1807 om herredøme og trældom («Herrschaft und Knechtschaft») i verket Phänomenologie des Geistes, i bolken om sjølvmedvit, der anerkjenninga vert drøft.
Det originale ved Hegels posisjon er hans påstand om at individets selvbevissthet ikke er mulig ved det enkelte individs viten om seg selv. Selvbevissthet kan ikke eksistere bare som ett enkelt subjekts bevissthet om seg selv, men krever at det enkelte individ har et forhold til andre selvbevisste subjekter. På den måten blir selvbevissthet et kollektivt fenomen […]
{Frå Thomas Krogs føreord (s. ix–x) i: Alexandre Kojève: Introduksjon til lesningen av Hegel, Pax forlag, Oslo 1996.}
Det var den russiskfødde Alexandre Kojève som med ei førelesingsrekkje i Frankrike i 1930-åra tolka og gjorde denne innsikta kjend.
Det er og blir Kojèves fortjeneste å ha pekt på denne dreiningen […] i retning av en sosialfilosofisk problematikk eller, om man vil, en problematikk om intersubjektivitet.
{Same staden, s. x.}
I essayet «Språk og eksistens» skreiv Gunnar Skirbekk i 1967 at språket i Noreg er ein del av eit herre–træl-spel:
Generelt kan vi skissere det slik: «Herren» definerer seg sjølv som herre, og «knekten» som knekt – og han maktar å få knekten til å akseptere denne sjølvforståinga. Derfor er «revolusjonen», som Frantz Fanon påpeiker, ikkje berre ei politisk og økonomisk maktovertaking. Revolusjonen er knektens redefinering av seg sjølv som eit menneskeverdig menneske og knektens kamp for å få den tidlegare herren til å akseptere denne nye sjølvforståinga – slik at resultatet blir at både knekten og herren får ei ny forståing, både av seg sjølv og den andre. (Dette herre-knekt-spelet blir ikkje avskaffa ved at knekten gjør seg til herre, og herren blir gjort til knekt. Herre-knekt-spelet vil først ta slutt dersom begge partar aksepterer kvarandre som menneskeverdige medmenneske).
{I Kontur og kontrast, Det Norske Samlaget, Oslo 1967, s. 104–105.}
Med litt fantasi ser vi korleis dette herre-knekt-spelet fungerer på ulike plan også i vårt samfunn (jfr. f.eks. den sosiale definisjonen av «gatespråk» og «fjøsmål»). Læra om herre og knekt viser korleis den teoretiske filosofen Hegel peiker inn i konkrete, politiske problem.
{Gunnar Skirbekk: Politisk filosofi, band 2, Universitetsforlaget, 1972, s. 136.}
Stortingsmeldinga Mål og meining har eit eige kapittel om språk og makt. Der heiter det mellom anna:
Grunnlaget for at språkbruk og forholdet mellom språk endrar seg, er alltid knytt til maktmekanismar som hegemoni og dominans. Ei fri språkutvikling i tydinga upåverka av økonomisk, politisk eller ideologisk makt er difor utenkjeleg.
{St.meld. nr. 35 (2007–2008), s. 65.}
Dominans, avleitt av latin dominus ‘herre’ tyder ‘herredøme’. Hegemoni, avleitt av gresk hegemon ‘førar’ tyder ‘førarskap’.
Tenkjemåtar som er med og rettferdiggjer ein bestemt type dominans, representerer eit hegemoni. Å ha eit hegemoni er altså å ha eit strukturelt og definisjonsmessig overtak, ofte nesten umerkeleg slik at dominansen og makta verkar heilt sjølvsagd eller naturleg, og ikkje må grunngjevast. Den som har ei formell fleirtalsmakt, forvaltar element av eit slikt hegemoni gjennom ideologisk makt. Grupper, miljø, institusjonar som er i ein hegemonisk posisjon, legg premissar for kva som gjeld og kva som er legitimt, og kan gjera det så lenge dei som blir utsette for dette hegemoniet, godtek premissane og underordninga. Ein kamp om hegemoniet vil difor innebera usemje om korleis situasjonar bør forståast, saker sorterast og omgrep definerast.
{St.meld. nr. 35 (2007–2008), s. 68.}
Det er tvilsamt om det er råd å finna eit objektivt svar på spørsmålet «Kva er eit språk?» Til sjuande og sist er det å kunna definera eit språk som eit eige språk knytt til makt.
I samnorskperioden var det standard språkbruk å omtala bokmål og nynorsk som målformer, ikkje som to ulike språk. Det verka sjølvsagt mykje mindre problematisk å prøva å smelta saman to variantar av eitt og same språk enn å smelta saman to ulike språk til eitt. Eit medvit om nynorsk som eit eige språk ville stå i vegen for samansmeltingsprosjektet. Definisjonen vart difor viktig.
På dette punktet fører stortingsmeldinga Mål og meining vidare ideologien frå samnorskperioden. Meldinga talar om «det norske fellesspråket» {St.meld. nr. 35 (2008–2009), s. 197.} og hevdar at «nynorsk og bokmål lingvistisk sett [er] to variantar av norsk språk». {Same staden, s. 195.} Men meldinga ser det derimot som «rimeleg å skilja ut dei tre skandinaviske språka, svensk, dansk og norsk […]». {Same staden, s. 60.}
Kvifor vegrar styresmaktene seg framleis for å anerkjenna fullt ut at det finst to nordiske språk i Noreg? I Sveits har dei fire offisielle språk, men ingen av dei heiter sveitsisk. Kva står i vegen for å gje avkall på nemninga «norsk» i denne samanhengen? Konsekvent bruk av nemningane nynorsk og bokmål og fullt avkall på nemninga «norsk» om dei to språka ville gjera tospråkssituasjonen synleg heile tida. Ein slik språkbruk ville avdekkja at altfor ofte dreier det seg berre om bokmål når det vert tala om «norsk».
Noregs Mållag seier i det internasjonale programmet om språkleg og kulturelt mangfald (vedteke på landsmøtet i 2005) at
nynorsk og bokmål er nærskylde, men likevel to ulike språk.
Definisjonen av nynorsk som eit sjølvstendigt språk er ein viktig del av ein kamp for vyrdnad og utløyser eit uavviseleg krav om at nynorsk skal vera eit samfunnsberande, komplett språk til liks med bokmål.
Dersom vyrdnaden skal vera reell, må det visa seg materielt; samfunnet må bruka dei ressursane som trengst til å gjera jamstellinga reell: Nynorsken må få sin rettkomne plass i massemedia, lærebøker og andre læremiddel må verkeleg vera å få på båe måla til same tid og til same pris, lovene må finnast på båe språka. Skilta på nasjonale møtestader som dei store flyplassane og dei store togstasjonane må vera både på nynorsk og bokmål, bruksrettleiingar for varer og liknande må vera både på nynorsk og bokmål osb.
Dette er element i det fyrste vilkåret for at nynorsken skal overleva som eit sjølvstendigt mål.
Det andre vilkåret som må oppfyllast for at nynorsken skal kunna tevla med det dominerande bokmålet, er dette: Målet må førast inn att på sin eigen grunn, det må normerast på sitt eige grunnlag. Det overlever rett og slett ikkje med den normtilstanden me har no.
I ordskiftet om ordtilfanget skreiv Magne Rommetveit i 1983 at han registrerte ein tydeleg tendens til at dialektane var i tilbakegang (jf. Mæhlum-sitatet s. 6–7), og han meinte dei ville koma til å spela ei underordna rolle i framtida. Etter hans meining måtte ein venta at utviklinga ville gå snøgt:
Folk flyttar i dag meir enn før – frå det eine dialektområdet til det andre, frå yrkesmiljø til yrkesmiljø. Talemålet blir påverka av dette. Med andre ord: «naturleg talemål» utviklar seg meir og meir frå eit «morsmål» med rot i eit målføre til å bli eit ustabilt uttrykksmiddel som skifter frå person til person. Og det finst ofte i sprikjande former hos ein og same personen – alt etter talemålssituasjonen og evne til å stå mot språkleg press i påverknadsmiljøet. Her kjem massemedia inn som eit dominerande påverknadselement. Ei rivande utvikling i medieteknikken påskundar denne utviklinga – med god støtte i offentleg administrasjonsmål og i målet i undervisningsmateriell. Med andre ord: vi merkar ei meir eller mindre medviten tilpassing til normert mål.
{I Arne Lauvhjell (red.): Heit strid om nynorsk, Oslo 1983, s. 100.}
Konklusjonen hans var at
det vil bli normalmål som avgjer språkutviklinga i landet, ikkje naturleg talemål. Det er difor eit feilgrep om vi tuftar framtida til nynorsk skriftmål på eit konglomerat av naturlege talemål, som er oppblanda med meir eller mindre dårleg bokmål. Nynorsken er best tent med eit fast og einsarta målsystem, som er ein overbygnad over dialektane, og som er lett å læra. Vi må ta vare på innarbeidd nynorsk ordtilfang – som i dag må reknast som eit stort pluss dersom vi ønskjer ei jamn og harmonisk utvikling med røter i norsk kulturtradisjon. Blir ein slik samnemnar brukt mykje i massemedia, kan vi ha von om å påverka framtidsnorsken. Held vi derimot fram med å praktisera slagordet «Skitt i Norge, leve Toten», er vi snart tilbake til tida før Ivar Aasen, og vi kan då venta at nynorsken om ikkje så lenge vil bli fullstendig undertrykt av bokmålet.
{Same staden, s. 100.}
Me sluttar oss til Rommetveit. Prinsippa han viser til, er prinsippa som Aasen bygde på. Dette er dei to viktigaste av dei:
Me vil i denne samanhengen òg sitera språkvitskapsmannen Einar Haugen:
Aasen meinte han hadde funne eit språk, medan andre sa han hadde funne opp eitt. Eg meiner vi no kan identifisere det som ein rekonstruert, klassisk standard for dei norske dialektane.
{Magne Myhren (red.): Ei bok om Ivar Aasen, Det Norske Samlaget, Oslo 1975, s. 176.}
Nynorsken byggjer på dialektane, og dét ikkje berre i hovuddraga: Mange finn nok att sitt eige mål i detaljar òg. Men alle må gje slepp på noko i ei samlande norm.
Me er nøydde til å samla oss om einskap i rettskrivinga for at nynorsken skal kunna stå seg som eit sjølvstendigt mål jamsides med bokmålet. Berre ein einskapleg nynorsk vil ha kraft nok til å skapa ein alternativ prestisje. Ein slik nynorsk vil dessutan vera det beste vernet og ryggstøet dialektane kan få.
På grunnlag av dei tankane me har målbore ovanfor, legg me fram den alternative rettskrivinga vår.
Hovudformer eller eineformer som me ikkje avviser med namns nemning eller tilvising, vert ståande. Døme: Me og vi skal framleis vera jamstelte og vert fylgjeleg ikkje nemnde under pronomen s. 22–23. Sideformer [klammeformer] som me ikkje tek i forsvar med namns nemning eller tilvising, er tekne ut. Døme: Verbet gjera med klammeforma [gjøra] vert ikkje nemnt under avsnittet om verb, fylgjeleg vert forma gjera ståande, forma [gjøra] vert teken ut. Tilsvarande gjeld deira [deires], hennar [hennes] osb.
Dei som vil ha oversikt over alle einskildformer som går ut, må samanlikna listene nedanfor med ei godkjend ordbok for gjeldande offisiell rettskriving, til dømes Nynorskordboka, Det Norske Samlaget, 10. utgåva, Oslo 2007.
I respekt for tradisjonen lèt me dei sentrale draga i i-målet (soli, husi, visor, døri er opi, visa er skrivi, ingi, nokor, onnor) vera ein del av norma. Det vil ingen skade gjera. Ein av grunnane våre er omsynet til skrivemåten av stadnamn som Lønahorgi, Arabygdi osb. på skilt og kart.
På dette grunnlaget legg me fram rettskrivinga vår og vonar ho kan skapa den einskapen som trengst for at nynorsken skal verta eit språk med slitestyrke for framtidige ættleder.